ΠΕΡΙ ΝΕΥΡΟΛΟΓΙΑΣ
Η νευρολογία είναι η ιατρική ειδικότητα που ασχολείται με τις διαταραχές του νευρικού συστήματος, των μυών και των νευρομυϊκών συνάψεων (δηλ. των σημείων μετάδοσης των νευρικών ώσεων από το νεύρο στον μυ). Τον νευρολόγο ενδιαφέρουν τα νοσήματα που έχουν σαφές παθολογικό υπόβαθρο, όπως είναι:
- τα σύνδρομα κεφαλαλγίας
- τα αγγειακά εγκεφαλικά επεισόδια (ΑΕΕ)
- τα ανοϊκά σύνδρομα (π.χ. νόσος Alzheimer)
- τα εξωπυραμιδικά ή παρκινσονικά σύνδρομα (π.χ. νόσος Parkinson)
- η επιληψία
- η σκλήρυνση κατά πλάκας
- η ριζοπάθεια, π.χ. λόγω κήλης μεσοσπονδυλίου δίσκου
- η διαβητική πολυνευροπάθεια, το σύνδρομο καρπιαίου σωλήνα κ.ά. νευροπάθειες
- η μυασθένεια κ.ά. νοσήματα της νευρομυϊκής σύναψης
- οι μυοπάθειες κτλ.
Αντιθέτως, η ψυχιατρική ασχολείται με τα νοσήματα των οποίων η κλινική εικόνα αφορά κυρίως την ψυχική σφαίρα (σχιζοφρένεια, κατάθλιψη και διπολική διαταραχή, διαταραχές προσωπικότητας κτλ.), αν και ο διαχωρισμός μερικές φορές δεν είναι σαφής (για παράδειγμα, πολλές νευρολογικές διαταραχές παρουσιάζουν και ψυχιατρική συμπτωματολογία).
Η αντίστοιχη χειρουργική ειδικότητα είναι η νευροχειρουργική. Ο νευροχειρουργός ασχολείται κυρίως με τη θεραπεία αγγειακών παθήσεων, τραυμάτων και κακοήθων νεοπλασιών του νευρικού συστήματος, ενώ τα τελευταία χρόνια εμπλέκεται και στην αντιμετώπιση ορισμένων περιπτώσεων επιληψίας και κινητικών διαταραχών.
Το πρώτο βήμα για να αντιμετωπιστεί ένα νευρολογικό νόσημα είναι, φυσικά, ο ασθενής να επισκεφθεί ένα νευρολόγο, είτε επειδή ο ίδιος αντιλήφθηκε ότι τα συμπτώματά του είναι νευρολογικής φύσης είτε επειδή παραπέμφθηκε από γιατρό άλλης ειδικότητας. Εϊναι σημαντικό να τονιστεί ότι η διαγνωστική προσπέλαση πρέπει να ξεκινά με τη λήψη λεπτομερούς ιστορικού και τη διενέργεια ενδελεχούς κλινικής εξέτασης από τον νευρολόγο, που ενδέχεται κατόπιν να συμπληρωθούν από απεικονιστικές εξετάσεις [π.χ. αξονική τομογραφία (CT), μαγνητική τομογραφία (MRI)], ηλεκτροφυσιολογικό έλεγχο [π.χ. ηλεκτροεγκεφαλογράφημα (ΗΕΓ), ηλεκτρονευρογράφημα (ΗΝΓ), ηλεκτρομυογράφημα (ΗΜΓ), προκλητά δυναμικά], οσφυονωτιαία παρακέντηση ή άλλες εργαστηριακές εξετάσεις και όχι το αντίστροφο.
Νευρολογικά συμπτώματα
Ποια είναι λοιπόν τα συμπτώματα που ενδέχεται να υποκρύπτουν προσβολή του νευρικού συστήματος; Ενδεικτικά αναφέρονται κάποια παρακάτω. Αξίζει να σημειωθεί ότι η ύπαρξή τους δεν σημαίνει κατ’ ανάγκη βλάβη του νευρικού συστήματος ή των μυών· η αξιολόγησή τους είναι δουλειά του γιατρού. Έτσι, τον νευρολόγο μπορεί να συμβουλευθεί κάποιος που παρουσιάζει:
- Διαταραχή της όρασης: θάμβος όρασης (θάμπωμα)/σκότωμα (σκοτείνιασμα) σε όλο ή μέρος του οπτικού πεδίου, διπλωπία (λανθασμένη αντίληψη δύο ειδώλων), φωτοφοβία (υπερβολική ευαισθησία στο φως)
- Αίσθημα περιστροφής (ίλιγγο), εμβοές (βουητό) στα αυτιά
- Μεταβολή της νοητικής κατάστασης, που μπορεί να περιλαμβάνει:
- αλλαγή της συμπεριφοράς και της προσωπικότητας
- δυσκολία επιτέλεσης των καθημερινών εργασιών
- εξασθένιση της βραχυπρόθεσμης μνήμης
- δυσχέρεια προσανατολισμού στον χώρο ή/και τον χρόνο
- βραδύτητα στη σκέψη
- δυσχέρεια στην εκπομπή ή κατανόηση του προφορικού ή γραπτού λόγου (αφασία)
- παραμέληση της ατομικής υγιεινής
- απώλεια αναστολών, δηλ. αδιαφορία για τους κανόνες ευπρεπούς και κοινωνικά αποδεκτής συμπεριφοράς
- Μεταβολές του επιπέδου συνείδησης (υπνηλία, λήθαργο, κώμα)
- Επεισόδια απώλειας συνείδησης (συγκοπτικά, λόγω καρδιοκυκλοφορικής αστάθειας ή επιληπτικής αιτιολογίας;)
- Σύγχυση/διέγερση (αδυναμία σκέψης με τη συνήθη διαύγεια, ταχύτητα και συνοχή, σε συνδυασμό με ευερεθιστότητα/επιθετική συμπεριφορά)
- Πυρετό + αυχενική δυσκαμψία + κεφαλαλγία + μεταβολή επιπέδου συνείδησης + φωτοφοβία (= ενδεχόμενη βακτηριακή μηνιγγίτιδα)
- Επιληπτικές κρίσεις, που μπορεί να εκδηλώνονται με ακούσιες κινήσεις, οπτικές-ακουστικές-οσφρητικές ψευδαισθήσεις, συναίσθημα φόβου κ.ά. με ή χωρίς διαταραχή του επιπέδου συνείδησης
- Διαταραχές του ύπνου (αϋπνία, υπερβολική ημερήσια υπνηλία, υπνική άπνοια κ.ά.)
- Άλγος στον αυχένα ή τη μέση με αντανάκλαση στα άκρα
- Κεφαλαλγίες, αν είναι πολύ συχνές ή πολύ έντονες ή συνοδεύονται και από άλλα συμπτώματα ή πρόσφατα άλλαξαν τα χαρακτηριστικά τους
- Αισθητικά συμπτώματα, όπως ελάττωση ή απώλεια της αισθητικότητας σε μία περιοχή του σώματος, μυρμήγκιασμα, αίσθημα καύσου
- Μυϊκή αδυναμία-παράλυση στα άκρα, τον αυχένα, το πρόσωπο…
- Τρόμο (τρέμουλο) στα άκρα, δυσκαμψία, βραδύτητα στις κινήσεις, απώλεια εκφραστικότητας του προσώπου, αλλαγή στάσης του σώματος
- Διαταραχή της ισορροπίας, αστάθεια στη βάδιση
- Δυσχέρεια στην άρθρωση του λόγου (ψεύδισμα/τραύλισμα), ο οποίος είναι όμως γραμματικά, συντακτικά και νοηματικά σωστός (δυσαρθρία)
- Δυσκολία στην κατάποση (δυσφαγία)
- Ορθοκυστικές διαταραχές, όπως ακράτεια ή επίσχεση (αδυναμία αποβολής) ούρων/κοπράνων
- Μυϊκά άλγη ή μυϊκή ατροφία χωρίς προφανή αιτία
- “Ζάλη”, “μούδιασμα”: Αυτές οι δύο λέξεις χρησιμοποιούνται με τόσο διαφορετικό περιεχόμενο μεταξύ των ανθρώπων που η χρήση τους δεν βοηθά. Σκόπιμο είναι ο ασθενής να περιγράψει περιφραστικά με άλλα λόγια το ενόχλημά του.
Τονίζεται και πάλι ότι η ύπαρξη κάποιου ή κάποιων από τα ανωτέρω συμπτώματα δεν υποδηλώνει οπωσδήποτε την ύπαρξη παθολογικής διεργασίας, πολύ δε περισσότερο νευρολογικής διαταραχής. Η λίστα παρατίθεται προκειμένου να βοηθήσει τον προσανατολισμό προς την κατάλληλη ειδικότητα. Οι περισσότεροι υγιείς άνθρωποι κατά τη διάρκεια της ζωής τους θα παρουσιάσουν κάποια από αυτά τα συμπτώματα, είτε εντελώς φευγαλέα, είτε στο πλαίσιο ασυνήθιστης κόπωσης/ψυχικού στρες. Εξάλλου, η αιτία για αρκετά από αυτά μπορεί να είναι και μη νευρολογική, οπότε απαιτείται η συνδρομή παθολόγου, ψυχιάτρου, καρδιολόγου, οφθαλμιάτρου, ωτορινολαρυγγολόγου, ορθοπαιδικού, ενδοκρινολόγου ή και άλλων ειδικοτήτων.
