ΔΙΣΚΟΠΑΘΕΙΑ
Μία από τις πιο συχνές παθήσεις που εμφανίζονται με την πρόοδο της ηλικίας είναι οι εκφυλιστικές αλλοιώσεις της σπονδυλικής στήλης (σπονδύλωση, σπονδυλαρθροπάθεια). Παράγοντες κινδύνου για την εμφάνιση τέτοιων προβλημάτων είναι το άρρεν φύλο, το κάπνισμα, η παχυσαρκία και η βαριά χειρωνακτική εργασία. Η σπονδυλική στήλη αποτελεί τη βάση του λεγόμενου αξονικού σκελετού και στηρίζει την κεφαλή και τα άκρα. Αποτελείται από 33, συνήθως, σπονδύλους, εκ των οποίων κάποιοι είναι κινητοί (αυχενική, θωρακική, οσφυϊκή μοίρα) και κάποιοι ενωμένοι μεταξύ τους (ιερή και κοκκυγική μοίρα). Στο κέντρο τους οι σπόνδυλοι έχουν το λεγόμενο σπονδυλικό τρήμα, που αφήνει χώρο, ώστε ο νωτιαίος μυελός να διασχίζει όλη τη σπονδυλική στήλη, εξυπηρετώντας τη σύνδεση του εγκεφάλου με τα περιφερικά νεύρα. Μεταξύ κάθε ζεύγους γειτονικών σπονδύλων υπάρχει ένας μεσοσπονδύλιος δίσκος και δύο μεσοσπονδύλια τρήματα, ένα από κάθε πλευρά, που επιτρέπουν στις ρίζες των 31 νωτιαίων νεύρων να εξέρχονται από τον νωτιαίο μυελό, σχηματίζοντας τελικά τα περιφερικά νεύρα, που διανέμονται στον κορμό και τα άκρα.
Συμπτώματα
Με τη γήρανση του σκελετού –και ήδη από την ηλικία των 40 ετών στο 50% των ανθρώπων– αρχίζουν να εμφανίζονται αλλαγές στις αρθρώσεις μεταξύ των σπονδύλων (αρθρίτιδα) και στους μεσοσπονδύλιους δίσκους (προβολή ή αλλιώς «κήλη», δισκοκήλη, δισκοπάθεια). Τα προβλήματα αυτά μπορούν να οδηγήσουν σε τοπικό άλγος (αυχεναλγία ή οσφυαλγία, που συχνά συνοδεύονται από μυϊκό σπασμό και περιορισμό των κινήσεων της περιοχής), αλλά και απομακρυσμένες εκδηλώσεις, όταν προσβληθούν και νευρικοί σχηματισμοί. Αυτό μπορεί να συμβεί με δύο τρόπους:
- Αν δημιουργηθεί στένωση σε κάποιο μεσοσπονδύλιο τρήμα λόγω αρθρίτιδας ή προβολής κάποιου μεσοσπονδυλίου δίσκου, τότε μπορεί να πιεστούν οι διερχόμενες νωτιαίες ρίζες, με αποτέλεσμα διαξιφιστικό, καυστικό ή «σαν ηλεκτρισμό» άλγος, μυρμήγκιασμα, απώλεια αισθητικότητας («μούδιασμα») ή ακόμη και μυϊκή αδυναμία, όλα στην περιοχή όπου διανέμεται η προσβεβλημένη ρίζα (ριζοπάθεια/ριζίτιδα). Αν προβάλλει κάποιος αυχενικός μεσοσπονδύλιος δίσκος, τα συμπτώματα θα αφορούν το ένα χέρι. Αν προβάλλει κάποιος οσφυϊκός μεσοσπονδύλιος δίσκος, ο ασθενής θα αναφέρει συμπτώματα στο ένα πόδι, που αν περιλαμβάνουν και άλγος ονομάζονται ισχιαλγία. Η οσφυϊκή ριζοπάθεια προσβάλλει το 3-5% του πληθυσμού.
- Αν, σπανιότερα, ένας μεσοσπονδύλιος δίσκος στην αυχενική ή τη θωρακική μοίρα δεν προβάλλει προς τα πλάγια, αλλά προς τα πίσω, μπορεί να πιέσει τον νωτιαίο μυελό, με αποτέλεσμα διαταραχή στη βάδιση, την αισθητικότητα των ποδιών ή/και την ούρηση και την αφόδευση (μυελοπάθεια, στένωση σπονδυλικού σωλήνα).
Διάγνωση και θεραπεία
Διαγνωστικά, εκτός της κλινικής εξέτασης, καταφεύγουμε συνήθως σε απεικόνιση της σπονδυλικής στήλης με μαγνητική (MRI) ή αξονική (CT) τομογραφία, καθώς και ηλεκτροφυσιολογικό έλεγχο [ηλεκτρονευρογράφημα (ΗΝΓ), ηλεκτρομυογράφημα (ΗΜΓ) κ.ά.].
Η διαγνωστική προσπέλαση και θεραπευτική αντιμετώπιση των εκφυλιστικών αλλοιώσεων της σπονδυλικής στήλης απαιτεί συνεργασία μεταξύ του νευρολόγου, του ορθοπαιδικού και του νευροχειρουργού. Είναι ιδιαίτερα σημαντικό να τονιστεί ότι στις περισσότερες περιπτώσεις οι κήλες των μεσοσπονδυλίων δίσκων έχουν την τάση να υποστρέφουν εντός εβδομάδων ή μηνών και για αυτό αρχικά συνιστάται συντηρητική αντιμετώπιση. Ο ασθενής θα πρέπει να οδηγηθεί στο χειρουργείο αν παρουσιάζει ανυπόφορο άλγος που δεν υποχωρεί με τη φαρμακευτική αγωγή, αν παρουσιάζει σημαντικά και επιδεινούμενα κινητικά ελλείμματα ή αν υπάρχουν ενδείξεις πίεσης του νωτιαίου μυελού.
Θεραπευτικά, εκτός των συνήθων αναλγητικών, ιδιαίτερη αξία έχουν τα φάρμακα για το νευροπαθητικό άλγος, τον πόνο δηλαδή που οφείλεται σε απευθείας προσβολή νευρικών σχηματισμών. Συχνά χρησιμοποιούμε συγκεκριμένα αντικαταθλιπτικά (ντουλοξετίνη, βενλαφαξίνη), και αντιεπιληπτικά (γκαμπαπεντίνη, πρεγκαμπαλίνη), χωρίς φυσικά η δραστικότητά τους να εξαρτάται από τη συνύπαρξη κατάθλιψης ή επιληψίας. Παράλληλα, βοήθεια μπορεί να προσφέρει η χειροπρακτική και η φυσικοθεραπεία. Θέση στην αντιμετώπιση του άλγους έχουν και διάφορες τοπικές μέθοδοι, όπως εγχύσεις φαρμάκων ή εφαρμογή παλμικών ραδιοσυχνοτήτων. Αν τα συμπτώματα του ασθενούς είναι πολύ έντονα ή δεν υποχωρούν, τότε ενδέχεται να χρειαστεί χειρουργική αντιμετώπιση, συνήθως με δισκεκτομή, πεταλεκτομή ή σπονδυλοδεσία.
Αν και, όπως αναφέρθηκε, η εμφάνιση κάποιου βαθμού αρθρίτιδας στη σπονδυλική στήλη είναι αναπόσπαστο μέρος της γήρανσης, έχει μεγάλη σημασία η, κατά το δυνατόν, πρόληψη αυτών των βλαβών με την τήρηση μερικών απλών κανόνων:
- Προσέχουμε τη στάση μας όταν εργαζόμαστε σε ηλεκτρονικό υπολογιστή και όταν παρακολουθούμε τηλεόραση
- Κοιμόμαστε σε μαξιλάρι σωστού πάχους, που παρέχει επαρκή στήριξη
- Λαμβάνουμε όλα τα συνιστώμενα μέτρα ασφαλείας κατά την οδήγηση και τη συμμετοχή σε αθλητικές δραστηριότητες
- Αποφεύγουμε το κάπνισμα και διατηρούμε φυσιολογικό βάρος
- Προσέχουμε τη στάση μας όταν σηκώνουμε βάρη
- Όσο το σώμα μας το επιτρέπει, συνεχίζουμε τη σωματική άσκηση και στη μέση ηλικία, με έμφαση στην ενδυνάμωση των μυών του αυχένα και της ράχης.
