Όσον αφορά στη διάγνωση, η άνοια οποιασδήποτε αιτιολογίας χαρακτηρίζεται από την ύπαρξη γνωστικών (νοητικών) ή συμπεριφορικών (νευροψυχιατρικών) συμπτωμάτων με τα ακόλουθα χαρακτηριστικά γνωρίσματα:  

• Τα συμπτώματα επηρεάζουν την καθημερινή λειτουργικότητα και συνιστούν επιδείνωση σε σχέση με την προηγούμενη κατάσταση. Δεν οφείλονται σε ψυχιατρικά αίτια
• Η γνωστική έκπτωση διαγιγνώσκεται με συνδυασμό λήψης ιστορικού από τον ασθενή και κάποιο πρόσωπο του περίγυρού του, καθώς και αντικειμενική αξιολόγηση των γνωστικών λειτουργιών [συχνότερα χρησιμοποιείται η δοκιμασία mini-mental (MMSE)]
• Τα συμπτώματα αφορούν σε τουλάχιστον μία από τις ακόλουθες κατηγορίες:
  • Μειωμένη ικανότητα μάθησης και συγκράτησης στη μνήμη νέων πληροφοριών: ο ασθενής επαναλαμβάνει ερωτήσεις/συζητήσεις, χάνει τα πράγματά του, ξεχνά τα ραντεβού του, χάνεται σε διαδρομές που κανονικά τού ήταν γνωστές
  • Ελάττωση προσοχής και συγκέντρωσης: ο ασθενής αποσπάται εύκολα και δεν μπορεί να κάνει πολλά πράγματα ταυτόχρονα
  • Δυσχέρεια εκτέλεσης σύνθετων καθηκόντων, πτωχή κρίση – τα συμπτώματα περιλαμβάνουν: κακή κατανόηση των καθημερινών κινδύνων, δυσκολία διαχείρισης των οικονομικών του υποθέσεων, δυσχέρεια λήψης αποφάσεων, αδυναμία σχεδιασμού πολύπλοκων δραστηριοτήτων
  • Διαταραχή της οπτικοχωρικής ικανότητας: αδυναμία αναγνώρισης προσώπων ή κοινών αντικειμένων, χρήσης απλών εργαλείων, ένδυσης
  • Διαταραχή του λόγου (ομιλία, ανάγνωση, γραφή): δυσχέρεια εύρεσης λέξεων κατά την ομιλία, λάθη στον προφορικό και γραπτό λόγο
  • Μεταβολές στην προσωπικότητα, τη συμπεριφορά ή τη διαγωγή – τα συμπτώματα περιλαμβάνουν διακυμάνσεις στη διάθεση με εναλλαγές ευερεθιστότητας, ελαττωμένης βούλησης, απάθειας, κοινωνικής απόσυρσης, μειωμένου ενδιαφέροντος για δραστηριότητες που παλαιότερα τον ενδιέφεραν, μαζί με απώλεια κατανόησης για τους άλλους, εμμονές ή κοινωνικά μη αποδεκτή συμπεριφορά.

(Πιθανή) νόσος Alzheimer διαγιγνώσκεται όταν ο ασθενής πληροί τα κριτήρια άνοιας που προαναφέρθηκαν και, επιπλέον, παρουσιάζει τα εξής χαρακτηριστικά:

• Τα συμπτώματά του έχουν βαθμιαία έναρξη κατά τη διάρκεια μηνών ή ετών, όχι απότομη εντός ωρών ή ημερών
• Υπάρχει σαφές ιστορικό επιδείνωσης των γνωστικών λειτουργιών
• Παρατηρείται έκπτωση στη μνήμη και τουλάχιστον άλλο ένα γνωστικό πεδίο από τα προαναφερθέντα.

Διάγνωση νόσου Alzheimer δεν πρέπει να τεθεί σε περίπτωση που τα συμπτώματα του ασθενούς μπορούν να εξηγηθούν από την ύπαρξη άλλου νευρολογικού ή παθολογικού νοσήματος ή από τη λήψη φαρμάκου που επηρεάζει τις γνωστικές λειτουργίες.